صنعت فناوری اطلاعات همواره تحت تاثیر موج های تازه بوده و سعی کرده آنها را در همه جا استفاده کند، رایانش ابری نیز از این قاعده مستثنی نیست. برای فهم رایانش ابری بگذارید ابتدا بحث را بر روی چند تعریف بنا کنیم.
به عنوان یک مبنای عملی برای بحث ما، تعریف رایانش ابری را از موسسه ملی استانداردها و فناوری (MIST) که در ۷ اکتبر ۲۰۰۹ ارائه شده نقل می کنیم:
رایانش ابری مدلی است برای دسترسی راحت و آنی به یک مجموعه مشترک از منابع پردازنده قابل پیکره بندی (مانند شبکه ها، خدمت دهنده ها، نرم افزارهای ذخیره سازی و خدمات) که می تواند به سرعت تدارک دیده شود و با مقدار کمی تلاش مدیریتی یا تعامل با خدمت دهنده به متقاضی خدمات زیادی ارائه شود.
در سال ۲۰۰۸، موسسه گارتنر رایانش ابری را به شکل «رابطه میان مصرف کنندگان خدمات فناوری اطلاعات (یعنی آنهایی که از خدمات فناوری اطلاعات استفاده می کنند) و آنهایی که این خدمات را می فروشند» تعریف کرد. طبق گفته امی شر که تعریف فوق را نقل کرده است، سازمان ها به کمک رایانش ابری از مالکیت بر سخت افزارها و داده های نرم افزاری عدول کرده و بر مالکیت بر مدل های خدمات گرایش پیدا کرده اند. از نظر وی گرایش به سمت رایانش ابری منجر به رشد چشمگیر در محصولات فناوری اطلاعات در برخی نواحی و کاهش چشمگیر در سایر نواحی خواهد شد.
همان طور که در مورد سایر تحولات تکاملی فناوری اطلاعات در چهار دهه اخیر شاهد بوده ایم، فناوری های تازه در ابتدا به صورت افسار گسیخته و بسیار سریع تر از آنچه باید رشد می کنند و آن طور که باید از قابلیت های آنها استفاده نمی شود. اما وقتی این فناوری ها مورد فهم دقیق قرار گیرند، مزایای آنها بیش از پیش آشکار می شود. مفاهیم مربوط به رایانش ابری می تواند برای افراد مختلف معانی متفاوتی داشته باشد. بنابراین، باید در اینجا پنج باور غلط درباره رایانش ابری را بیان کنیم تا واقعیت را از خیال پردازی جدا کرده باشیم.
باور غلط ۱: ابر عمومی ارزان ترین راه برای فراهم کردن خدمات فناوری اطلاعات است.
یکی از ویژگی های ابر عمومی این است که از یک مدل اعتباری بر مبنای میزان کاربری شما استفاده می کند که روشی نسبتا ارزان است. مثلا کف قیمت نمونه های استاندارد خدمات وب آمازون ای. سی. تو(Amazon EC۲) بر حسب اندازه سیستم، نوع سیستم عامل و نوع استفاده کمتر از ده سنت در ساعت است؛ بنابراین آسان است که ببینیم چرا مردم فکر می کنند که همه خدمات ابرهای عمومی ارزان تر از خدمات بخش های داخلی فناوری اطلاعات خواهد بود. اما اگر عمیق تر بنگریم این تصویر تغییر می کند. برای منابع اطلاعاتی متداول که همواره مورد نیاز هستند سازمان ها می توانند از سایر مدل های رایانش ابری مانند منابع مشترکی که به وسیله یک ابر خصوصی ارائه می شوند استفاده کرده و هزینه ها را کاهش دهند. در مواردی این چنین، ابر خصوصی در واقع از نظر هزینه صرفه بیشتری نسبت به مدل های اعتباری ابر عمومی خواهد داشت. این مورد را می توان به تصمیم در خصوص اجاره یا خرید یک خودوری سواری تشبیه کرد. برای استفاده کوتاه مدت، اجاره خودرو صرفه بیشتری دارد؛ زیرا براساس آنچه مصرف کرده اید، پرداخت می کنید. اما اگر به صورت مکرر و طولانی مدت می خواهید از خودرو استفاده کنید؛ در این صورت کسب مالکیت یک وسیله نقلیه از نظر اقتصادی صرفه بیشتری خواهد داشت.
به جز هزینه، موضوعات دیگری هم باید در نظر گرفته شوند. همچون عملکرد، امنیت، تطابق با استانداردها، توافقات مربوط به خدمات و میزان دسترسی به خدمات، اینها عوامل دیگری هستند که باید به آنها توجه کرد.
داشتن استراتژی رایانش ابری ضروری است. چه شما از یک خدمات ابری عمومی استفاده کنید و چه مالک ابر خصوصی باشید یا اینکه یک رویکرد ترکیبی داشته باشید؛ در هر صورت واقعیت آن است که باید نیازمندی های خاص شما در یک استراتژی متقن در خصوص رایانش ابری دیده شود. این کار آسان نیست؛ زیرا نقشه راه شما برای استفاده از رایانش ابری باید تمامی جنبه های عملکردی امنیتی و جنبه های مربوط به کنترل و نیازمندی های دسترسی به خدمات را پوشش دهد.
برخی صاحب نظران بر این باورند که بسیاری از سازمان های امروزی ابتدا باید یک ابر خصوصی را در سازمان خود اجرا کنند، تا بتوانند آنها را در درون محدوده های امنیتی خود بسنجند. متخصصان اکنون بر این باورند که بهتر است مدیران تصمیمات مربوط به رایانش ابری را بر مبنای تحلیل نرم افزارهای کاربری خود بنا کنند. در این راستا به سازمان ها توصیه می شود که برخی نرم افزارهای خود را ارزیابی کنند و به ملاحظات امنیتی و استانداردها توجه داشته باشند؛ سپس تصمیم بگیرند که کدام نرم افزارها برای قراردادن بر بستر خصوصی مناسبند و کدام را می توان بی واسطه به ابر عمومی انتقال داد.
باور غلط ۲: طی گام های ابتدایی در زمینه مجازی سازی تنها راه دستیابی به رایانش ابری است.
استدلال های بسیار خوبی در خصوص لزوم روی آوردن سازمان ها به فناوری مجازی سازی وجود دارد که از آن جمله می توان استفاده اثربخش تر از منابع پردازشی موجود در سازمان و ارتقای انعطاف پذیری را نام برد. در واقع مجازی سازی یک گام قدرتمند در تحول فناوری اطلاعات است. اما تحول واقعی در زمینه فناوری اطلاعات وقتی صورت می گیرد که سازمان ها کاملا به رایانش ابری روی آورند. حتی ساختن یک ابر خصوصی هم مزایای بسیاری دارد. مزایایی همچون افزایش انعطاف پذیری در ارائه خدمات، کاهش چشمگیر هزینه های فناوری اطلاعات، کاهش پیچیدگی فناوری اطلاعات و افزایش چابکی در ارائه خدمات چند نمونه از مزایای آن هستند. در واقع همراهی مجازی سازی با رایانش ابری همواره ضرورت ندارد. در واقع، بسیاری از خبرگان فناوری بر این باورند که مجازی سازی یک عامل تسریع بخش برای استفاده از رایانش ابری است، اما حتی استفاده از ابرهای خصوصی هم مزایایی بسیار بیشتر از مجازی سازی دارد. یعنی باعث خودکارسازی در فراهم کردن زیرساخت ها و نرم افزارها می شود و برای کاربران نهایی در خصوص بهره گیری از خدمات فناوری اطلاعات محیط راحت تری را فراهم می کند.
انبارهای داده های سنتی به علت پراکندگی، پیچیدگی و هزینه بالا و عدم انعطاف قادر به پاسخگویی به الزامات جدید کسب وکار نیستند. یک ابر خصوصی که مبتنی بر حوضچه های منابع داده ای مشترک باشد می تواند در این زمینه کارآیی بیشتری داشته باشد. ابرهای خصوصی به مدیران فناوری اطلاعات این امکان را می دهند که بتوانند کنترل کاملی بر دارایی های اطلاعاتی خود اعمال کنند و در عین حال با استانداردهای امنیتی که هم در ابر داده ها و هم در مرکز داده ای مورد نیاز است، تطابق داشته باشند. ابر داده ها، چابکی مورد نیاز برای خودکارسازی جریان های کاری و کاهش دخالت انسانی در کارهایی همچون فراهم کردن نرم افزارها را به ارمغان می آورد. در غیاب رایانش ابری، اغلب سازمان ها سه تا شش ماه یا حتی بیشتر از این مدت را برای فراهم کردن نرم افزارهای جدید صرف می کنند، اما این کار با استفاده از فناوری رایانش ابری طی تنها چند ساعت قابل انجام است.
مجازی سازی همزمان با رایانش ابری
چرا کسب وکارها در استفاده از ابرهای خصوصی تعلل می کنند؟ تغییر می تواند برای هر سازمانی دشوار باشد اما برخی مدیران ممکن است درباره خودکارسازی محیط فعلی سازمان نگران باشند و آن را دشوار یا غیرممکن بدانند.
اما حقیقت آن است که امروزه تلاش مورد نیاز برای دستیابی به فناوری ابری بسیار ساده تر شده و نیاز به تلاش کمتری دارد. هم اکنون راهکارهایی از جانب شرکت های پیشرو برای خودکارسازی و یکپارچه سازی سریع ارائه شده است. واقعیت آن است که اگر یک سازمان قبلا به مجازی سازی دست زده باشد قدم بسیار خوبی به سوی رایانش ابری درون سازمانی برداشته است. اما با پیشرفت های تازه ای که در این زمینه ها حاصل شده است، امروزه دیگر مجازی سازی پیش نیاز رایانش ابری نیست. مثلا امروزه شرکت HP راهکاری با نام کلود استارت ارائه کرده است که امکان استفاده سازمان ها از یک ابر خصوصی باز و منعطف را تنها طی ۳۰ روز با یک قیمت و قلمروی ثابت فراهم می کند.
باور غلط ۳: نرم افزارهای حیاتی به ابرها تعلق ندارند
انتقال برخی از خدمت دهنده ها به بیرون از سازمان تنها بخشی از خدماتی است که شرکت های ارائه کننده خدمات رایانش ابری می توانند ارائه کنند. این شرکت ها می توانند به شکلی اثربخش و سریع نرم افزارهای لازم برای اداره کسب وکار را نیز به سازمان های متقاضی ارائه کنند. مطالعات نشان می دهد که مدیران فناوری اطلاعات درباره موضوعات زیر با چالش مواجه هستند:
کم کردن هزینه های زیرساخت ها
تنظیم سطح خدمات برای تطابق با نیازهای متغیر
تحویل نرم افزارها با سرعتی بیشتر
حرفه ای های فناوری اطلاعات به رایانش ابری از این جهت علاقه مندند که به هر سه این نیازها می تواند پاسخ گوید، اما وقتی مدیران عالی اطلاعات و مدیران اجرایی به نرم افزارهای عمده حیاتی برای مدیریت مانند SAP و اوراکل نگاه می کنند به شک می افتند که چگونه فناوری اطلاعات می تواند این بسته های نرم افزاری را در قالب رایانش ابری به کار گیرد.
چگونه زیرساخت ابری می تواند برای اجرای این نرم افزارها به شکلی سریع، امن و سالم پیکره بندی شود بدون آن که وقت و هزینه زیادی را از بخش فناوری اطلاعات بگیرد؟ به طور خلاصه آیا رایانش ابری برای نرم افزارهایی که برای موفقیت کسب وکار ضروری هستند مناسب است؟ پاسخ مثبت است، اما باید با یک نقشه دقیق آغاز کنید.
باور غلط ۴: همه نیازمندی های امنیتی ابر به صورت یکسان ایجاد می شوند.
استفاده از خدمات ابر عمومی می تواند شما را از سرمایه گذاری بر نرم افزار و سخت افزار برهاند؛ زیرا شما تنها برای دریافت خدمات پول پرداخت می کنید. خدمات ابری هم اکنون معمولا به وسیله نواحی مختلف کسب وکار دریافت می شوند و این به آن معنا است که بخش فناوری اطلاعات باید مدیریت خود را به سطح خدمات بیاورد نه سخت افزارها و نرم افزارها. اما بسیاری از مدیران فناوری اطلاعات تمایل ندارند که سیستمی را ایجاد کنند که داده های آن خارج از کنترل آنها قرار داشته باشد. بسیاری از سازمان ها به خاطر مسائل مالکیت، ریسک، مقررات و استانداردها قوانین سختی برای دستیابی و مدیریت داده های حساس قرار می دهند. مهم ترین نگرانی های امنیتی رایانش ابری طبق گزارش ائتلاف امنیت ابری به قرار زیرند:
سوءاستفاده از رایانش ابری، واسط های برنامه نویسی نرم افزار ناامن، ورود بدافزارها
آسیب پذیری فناوری های مشترک، نشت داده ها یا از دست دادن آنها، ربودن حساب ها، خدمات یا ترافیک داده ها و مخاطرات ناشناخته.
با رشد حمله های هکرها، مدیران فناوری اطلاعات بر این باورند که ابر خصوصی راه حل مقابله با این حمله ها است؛ زیرا زیرساخت ابری را در درون دیوارهای آتش سازمان حفظ می کند و تحت کنترل کامل گروه فناوری اطلاعات است. این مدیران احساس می کنند که اگر به امنیت شبکه های سنتی خود اعتماد دارند در این صورت حداقل مدل های ابر همان سطح از امنیت را خواهند داشت. اما آیا مدل رایانش ابری خصوصی غیرقابل نفوذ است؟ نه. آسیب پذیری همواره در همه حال وقتی به اینترنت متصل باشید، وجود دارد.
امنیت ابرها نیازمند متخصصان واقعی است
برای غلبه کردن بر این چالش های امنیتی باید یک فهم و تحلیل جامع نسبت به مخاطرات داشته باشید. علاوه بر این، یک برنامه مناسب برای مالکیت داده ها و تطابق با استانداردها و مدیریت مخاطرات متناسب با سیستم های ابری در سازمان شما باید وجود داشته باشد. یک معماری سطح بالای امنیتی هم برای خدمات مبتنی بر رایانش ابری شما باید تدوین شده باشد. شما باید کنترل های امنیتی مضاعفی را برای محافظت از دارایی های اطلاعاتی در انواع مختلف محیط های ابری تعریف کنید. سرمایه گذاری های کنونی در بحث نیازهای امنیتی باید حفظ شوند و در عین حال به سمت تطابق با استانداردهای صنعت حرکت کنید بدون آن که این کار بر امنیت و میزان دسترسی شما به اطلاعات اثر منفی بگذارد.
باور غلط ۵: تنها یک راه برای استفاده از رایانش ابری وجود دارد
همان طور که می دانیم مدل های مختلفی برای ارائه خدمات ابری وجود دارد، که مدل های عمده آن عبارتند از: ابرهای عمومی و ابرهای خصوصی. رویکرد ابر ترکیبی هم متشکل از یک یا دو ابر است. این ابرها ماهیت مستقل دارند اما به وسیله فناوری هایی استاندارد امکان سیار بودن داده ها و نرم افزارها را فراهم می کند. نسل بعدی تصمیم گیری ها در خصوص سیستم های رایانش ابری باید بتواند مقیاس استفاده از این امر را به تناسب شرایط کم و زیاد کند. همچنین نسل بعد نیازمند ارزیابی موجودی سازمان ها در خصوص نرم افزارهای سازمانی است تا تصمیم بگیرد کدام نرم افزار را می توان به یک بستر رایانش ابری منتقل کرد. تحلیل دقیق نرم افزارهای موجود در سازمان می تواند به روشنی قلمرو گزینه هایی را که در خصوص استفاده از فناوری ابری فرا روی سازمان است روشن سازد. ابرهای خصوصی مزایای بسیاری دارند. مانند استانداردسازی بالای زیرساخت ها و فناوری های کسب وکار که هزینه های سربار عملیاتی را به شدت کاهش می دهد و چابکی کسب وکار را بالا می برد. در عین حال ابرهای عمومی هم مزایای استفاده از زیرساخت های برون سازمانی را با فراهم کردن امکان منتقل کردن بار داده ها و استفاده از خدمات ابری به شکلی اعتباری فراهم می کند و هزینه های سرمایه گذاری را کاهش می دهد.
آیا برای استفاده از ابرها آماده اید؟
با اینکه استفاده از این فناوری دشوار است، اما می تواند مزایای بسیار خوبی را برای شما به ارمغان بیاورد. رایانش ابری می تواند سرعت شما را بالا ببرد و درآمد شما را افزایش دهد و در عین حال هزینه ها را پایین بیاورد. اما برای استفاده از این مزایا لازم است که برای دریافتن راهکارهای واقعی مورد نیازتان تلاش زیادی به خرج دهید.
مترجم: محمدجعفر نظری